Credit Manager Magazine 2/2021

16 CREDIT MANAGER MAGAZINE Luty / february 2021 ANALIZA Ryzyko inwestycyjne w trzecim półroczu pandemii Pandemia COVID-19 i związane z nią restrykcje administracyjne, prowadzące do obniżenia poziomu aktywności w większości działalności gospodarczych, przyczyniły się do wybuchu w Polsce, podobnie jak w innych krajach, recesji, czyli kryzysu gospodarczego. Rok 2020 był pierwszym rokiem po ustąpieniu kryzysu z początków transformacji polskiej gospodarki, w którym nastąpił spadek produktu krajowego brutto. Zjawisku temu towarzyszył wzrost poziomu niepewności i ryzyka w działalności gospodarczej. W roku 2021, a zwłaszcza w późniejszych jego kwartałach, kryzys powinien ustępować, jednak ryzyko inwestycyjne w pierwszej połowie roku pozostanie na wysokim poziomie, nieco nawet wyższym niż w drugiej połowie roku poprzedniego. Jacek Fundowicz, Krzysztof Łapiński, Bohdan Wyżnikiewicz Autorzy reprezentują Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych Badania ryzyka inwestycyjnego Zwrócić należy w tym miejscu uwagę na róż- nicę między wymienionymi wyżej pojęciami ryzyka i niepewności. Jako ryzyko inwesty- cyjne rozumieć należy prawdopodobieństwo uzyskania oczekiwanego zwrotu z zainwe- stowanego kapitału. Niepewność natomiast w uproszczeniu określić można jako niemoż- ność wskazania prawdopodobieństwa wystą- pienia określonych czynników zewnętrznych (pozaekonomicznych). Czynniki takie wy- stępują w różnym natężeniu w gospodarce zawsze, jednak w kontekście trwającego kry- zysu zaliczyć trzeba do nich dodatkowo np. nieznaną długość trwania epidemii, czy ro- dzaj wynikających z niej obostrzeń. Wzrost niepewności wpływa na zmniejszenie za- ufania do gospodarczych prognoz, projekcji i analiz, jako że w większej mierze opierać się one wówczas muszą na pozaekonomicznych założeniach, nie poddających się modelowa- niu na gruncie nauk ekonomicznych. Badania poziomu ryzyka inwestycyjnego w branżach polskiej gospodarki prowadzone są przez zespół Instytutu Prognoz i Analiz Go- spodarczych od 1992 roku.Wyniki tych analiz publikowane są cyklicznie co pół roku w ra- portach pt. Branżowy ranking ryzyka. Czyn- niki wpływające na poziom ryzyka w przed- siębiorstwach poddawane są kwantyfikacji, a następnie na ich podstawie dla każdej bran- ży gospodarki wyznaczany jest syntetyczny wskaźnik poziomu ryzyka, pozwalający na uszeregowanie wszystkich rodzajów dzia- łalności w ranking – w kolejności od branż o najniższym ryzyku, do branż o najwyższym ryzyku. Odrębna lista zestawiana jest dla działalności przemysłowych, a odrębna – dla działalności poza przemysłem. W obu przy- padkach branże przypisane zostają do pię- ciu umownych kategorii ryzyka: od małego, poprzez średnie, podwyższone i wysokie do bardzo wysokiego. Przesunięcia branż mię- dzykategoriamiświadcząowzrościelubspad- ku poziomu ryzyka inwestycyjnego w danej branży. Najnowsze wydanie raportu, opublikowane w grudniu 2020 roku, odnosi się do sytuacji branż polskiej gospodarki w pierwszej poło- wie 2021 roku. Przyjąć można, że okres ten jest już trzecim półroczem przedłużającej się pandemii koronawirusa. Poprzedni ranking, z czerwca, przedstawiał sytuację w drugim półroczu 2020 roku, będącym drugim pół- roczem pandemii. Zaprezentowane w nim wyniki badań okazały się w dużym stopniu zbieżne z publikowanymi później danymi statystycznymi, odnośnie wpływu kryzysu na sytuację w branżach. Pierwsze półrocze 2020 roku zaczynało się w warunkach korzystnej koniunktury gospodarczej: tempo wzrostu gospodarczego pozostawało na wysokim poziomie, stopa bezrobocia notowała histo- ryczne minima, relacja długu publicznego do PKB obniżała się, a w budżecie państwa na 2020 rok wydatki równoważyć się miały z wpływami. Wydany wówczas raport ukazał się więc w idealnym momencie by pokazać poziom ryzyka w wyjściowym momencie tuż przed wybuchem epidemii. „Zamrożenie” dużej części gospodarki w marcu 2020 roku spowodowało niespotykany w czasach po- koju wzrost niepewności, a rozpoczynający się kryzys wpłynął na spektakularny wzrost poziomu ryzyka. Mimo, że negatywne skutki gospodarcze koronawirusa odczuwalne były głównie od drugiego kwartału, pierwszą po- łowę 2020 roku określić można jako pierwsze półrocze pandemii. Wnioski ogólne Poziom ryzyka inwestycyjnego w branżach polskiej gospodarki w drugiej połowie 2020 roku, a więc w okresie w którymprzedsiębior- stwa musiały już stawiać czoła sytuacji zwią- zanej z kryzysem gospodarczym, znajdował się na historycznie najwyższym poziomie od początku prowadzonych badań, tj. od blisko trzech dekad 1 . W pierwszym półroczu 2021 roku poziom ryzyka inwestycyjnego w ca- łej gospodarce jeszcze wzrósł. W porówna- niu z drugą połową 2020 roku, wzrost ten widoczny był szczególnie w branżach prze- mysłowych, a poza przemysłem ryzyko nieco spadło. Zaznaczyć przy tymnależy, że sytuacji w branżach pozaprzemysłowych nie można interpretować w sposób jednoznaczny – po raz pierwszy w historii badania udział przy- chodów branż pozaprzemysłowych o najniż- „Poziom ryzyka inwestycyjnego w branżach polskiej gospodarki w drugiej połowie 2020 roku, a więc w okresie w którym przedsiębiorstwa musiały już stawiać czoła sytuacji związanej z kryzysem gospodarczym, znajdował się na historycznie najwyższym poziomie od początku prowadzonych badań, tj. od blisko trzech dekad.”