Credit Manager Magazine 9/2022

54 www.creditmanagermagazine.pl WRZESIEŃ / SEPTEMBER 2022 MAKROEKONOMIA Reforma systemu handlu uprawnieniami do emisji CO 2 (ETS) Cel większej redukcji emisji w UE znajduje odzwierciedlenie w propozycji reformy klu- czowego systemu ETS. Szczególnie istotna zmiana polega na przyspieszonym wycofy- waniu z obiegu uprawnień do emisji. Współ- czynnik liniowej redukcji (LRF) określa tempo redukcji emisji w ramach systemu po- przez coroczne zmniejszenie całkowitej licz- by uprawnień. Propozycja dyrektywy ETS zakłada podniesienie wartości wskaźnika LRF z 2,2% do 4,2%, co będzie prowadziło do przyspieszenia redukcji puli uprawnień w systemie EU ETS z 43% do 61% (w stosun- ku do 2005 r.) do końca obecnej dekady. Należy podkreślić, że radykalny wzrost cen pozwoleń na emisje od 2021 r. przebija wszy- stkie prognozy. Zmniejszenie liczby dostęp- nych pozwoleń może jeszcze wzmocnić ten trend, co jest egzystencjalnym zagrożeniem dla części przemysłu w UE, dlatego propo- zycje KE wzbudzają kontrowersje. Państwa o dużym udziale wysokoemisyjnych paliw kopalnych w miksie energetycznym obawiają się bolesnego wzrostu cen energii dla konsu- mentów. Choć negocjacje wskaźnika redukcyjnego wydają się być nienaruszalne (są prostą funk- cją celu redukcji emisji CO 2 o 55% do 2030 r.), to rośnie presja na zmianę innych ele- mentów systemu ETS. Kluczowym aspek- tem w tym systemie jest mechanizm rezer- wy stabilizacyjnej (MRS) wprowadzony, aby znosić z rynku nadwyżki uprawnień, kiedy ceny uprawnień były bardzo niskie. Komisja proponuje zwiększenie rezerwy ilości upraw- nień, co będzie powodować dalszywzrost cen. Reforma zakłada także stopniowe wycofy- wanie przydziału bezpłatnych uprawnień dla sektorów wewnątrz UE, które mają zostać objęte mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO 2 (CBAM), a także wprowadzenie – za pośred- nictwem EU ETS – mechanizmu kompensa- cji i redukcji CO 2 dla lotnictwa międzynaro- dowego. Najwięcej kontrowersji budzi jednak dążenie KE do rozszerzenia ETS na budownictwo i transport drogowy, które obecnie odpo- wiadają za ok. 30% emisji gazów cieplarnia- nych nie ujętych w dotychczasowym syste- mie handlu uprawnieniami. Uwzględnienie kosztów środowiskowych emisji z budynków i transportu jest istotne dla wypierania z ryn- ku najbardziej emisyjnych technologii (piece węglowe, samochody spalinowe). Włączenie budownictwa i transportu do systemu EU ETS wiąże się z licznymi problemami tech- nicznymi, ponieważ jednostkowe koszty de- karbonizacji między nimi się różnią. Wspól- na cena EUA grozi sytuacją, w której emisje z sektora transportu nie spadną z uwagi na zbyt niski bodziec cenowy, z kolei wzrost cen paliwa dla gospodarstw domowych będzie na tyle duży, że istotnie zwiększy ubóstwo ener- getyczne. Państwa członkowskie są podzielone od- nośnie metod przeprowadzenia tej zmiany. Część państw, np. członkowie Grupy Wy- szehradzkiej, sprzeciwia się koncepcji włą- czenia budownictwa i transportu drogowego do systemu ETS, podnosząc kwestię spodzie- wanego zbyt dużego obciążenia dla gospo- darstw domowych, które będą bezpośrednio obciążone nowymi opłatami. Propozycja dyrektywy ETS zakłada, że pań- stwa członkowskie powinny przeznaczyć ca- łość swoich dochodów z aukcji uprawnień do emisji na projekty związane z klimatem i energią. Dotychczas obowiązek taki do- tyczył jedynie połowy środków. Zgodnie z inicjatywą dochody te mogą dotyczyć ewen- tualnego łagodzenia społecznych skutków transformacji na wrażliwe gospodarstwa do- mowe, mikroprzedsiębiorstwa i użytkowni- ków transportu. Ponadto – według propozycji z grudnia 2021 r. dotyczących nowych zasobów własnych UE wymaganych do spłaty długu zaczerpniętego na NextGenerationEU – 25% wpływów ze sprzedaży pozwoleń na emisje mogłoby za- silić budżet Unii (a nie państw). Sprzeciwiają się temu państwa, których budżety znacząco korzystają na sprzedaży pozwoleń na emisje, w tym m.in . Polska, będąca jednym z naj- większych beneficjentów systemu EU ETS. Reforma ETS przewiduje również zwiększe- nie środków przeznaczonych na Fundusz Mo- dernizacyjny (wspierający inwestycje w wy- korzystanie odnawialnych źródeł energii i po- prawę efektywności energetycznej), których Polska jest już jest głównym finansowym be- neficjentem i Fundusz Innowacyjności (do- finansowujący demonstrację innowacyjnych technologii niskoemisyjnych). Wspólny wysiłek redukcyjny Poza systemem EU ETS są sektory, które łącznie odpowiadają za ok. 60% emisji ga- zów cieplarnianych w UE. Rozporządzenie o wspólnym wysiłku redukcyjnym (ESR) wy- znacza indywidualne cele redukcyjne pań- stwom członkowskim w tych sektorach (np. budownictwo, rolnictwo, transport i gospo- darka odpadami). Cele redukcyjne są różne w zależności od zamożności danego państwa, mierzonego przez poziom PKB per capita. Główna zaproponowana przez Komisję w pa- kiecie „Fit for 55” zmiana dotyczy celów, któ- re należy osiągnąć w tych sektorach do 2030 r. Projekt rozporządzenia przewiduje zwięk- szenie unijnego celu redukcyjnego do 40% z obecnych 29% (w porównaniu z 2005 r.) i aktualizuje cele krajowe zgodnie z nowym poziomem ambicji. Wyznaczony w tym za- kresie cel dla Polski wynosi -17,7% (wcze- śniej -7%). Społeczny Fundusz Klimatyczny Zaproponowanie Społecznego Funduszu Kli- matycznego przez KE wynika m.in. z przewi- dywanych skutków społecznych proponowa- nego nowego systemu handlu uprawnienia- mi do emisji dla budownictwa i transportu drogowego. Fundusz w latach 2025–2032 za- pewni 72,2 mld euro na wyrównanie wpływu nowego systemu na te dwa sektory między państwami członkowskimi. W oparciu o pla- ny społeczno-klimatyczne, nad którymi pra- cować będą państwa członkowskie, ma on zapewnić wsparcie działań i inwestycji ko- rzystnych dla znajdujących się w trudnej sy- tuacji gospodarstw domowych, mikroprzed- siębiorstw oraz użytkowników transportu. Fundusz ma pozwolić sfinansować inwesty- cje zwiększające efektywność energetyczną budynków, dekarbonizację systemów ciepło- wniczych i chłodniczych w budynkach, wy- korzystywanie energii ze źródeł odnawial- nych oraz dostęp do mobilności i transportu, które są bezemisyjne lub niskoemisyjne. „Należy podkreślić, że radykalny wzrost cen pozwoleń na emisje od 2021 r. przebija wszystkie prognozy. Zmniejszenie liczby dostępnych pozwoleń może jeszcze wzmocnić ten trend, co jest egzystencjalnym zagrożeniem dla części przemysłu w UE, dlatego propozycje KE wzbudzają kontrowersje. Państwa o dużym udziale wysokoemisyjnych paliw kopalnych w miksie energetycznym obawiają się bolesnego wzrostu cen energii dla konsumentów.”