Credit Manager Magazine 4/2024

TECHNOLOGIE CZERWIEC / JUNE 2024 www.creditmanagermagazine.pl 55 „Scenariusz pełnej automatyzacji, uwzględniającej także automatyzację podejmowania strategicznych decyzji, jest jednak obarczony szeregiem fundamentalnie istotnych zagrożeń, włącznie z ryzykiem zagłady ludzkości.” Jakub Growiec Prof. dr hab. Jakub Growiec jest wykładowcą SGH w Warszawie oraz doradcą ekonomicznym w Departamencie Analiz Ekonomicznych NBP. Jest autorem i współautorem wielu publikacji naukowych z zakresu ekonomii, laureatem m.in. Nagrody Naukowej „Polityki” w dziedzinie nauk społecznych oraz nagrody „Banku i Kredytu” za najlepszy artykuł opublikowany na łamach tego czasopisma w 2013 oraz 2015 roku, a także laureatem Nagrody Narodowego Centrum Nauki w 2020 roku. Jego publikacje dotyczą m.in. wzrostu gospodarczego i postępu technologicznego w długim okresie. Przez cały XX w. aż do dziś, tempo długookresowego wzrostu gospodarczego w skali świata jest równe tempu postępu technologicznego zwiększającego produktywność pracy. To około 2–3 proc. rocznie, co oznacza, że światowy produkt podwaja się co 20–30 lat. W warunkach zaś pełnej automatyzacji światowy produkt mógłby rosnąć w tempie akumulacji mocy obliczeniowej komputerów, opisywanej sławnym prawem Moore’a. Byłby to wzrost o cały rząd wielkości szybszy, z przeciętnym tempem na poziomie 20–30 proc. rocznie i okresem podwojenia około 2–3 lat. Oczywiście przy założeniu, że najinteligentniejszy wówczas byt na Ziemi, jak by nie wyglądał, potrafiłby zapewnić odpowiednią ilość energii dla zasilania całego tego hardware’u. Równocześnie automatyzowane są też procesy badawczo-rozwojowe, co może nieco przyspieszać postęp technologiczny zwiększający produktywność pracy. Wszelako i w tego rodzaju działalności „wąskim gardłem” pozostaje praca umysłowa człowieka, toteż skala tego przyspieszenia jest również ograniczona. Dzięki zatem częściowej automatyzacji wzrost gospodarczy, jak też postęp technologiczny, mogą być trochę szybsze niż w przypadku braku jakiejkolwiek automatyzacji, co miało miejsce przez większość XX w. Nie są jednak w stanie nadążyć za tempem rozwoju technologii SI. Aby to nastąpiło, niezbędna jest pełna automatyzacja. Wzrost gospodarczy w tempie prawa Moore’a? W warunkach pełnej automatyzacji praca umysłowa człowieka przestanie już być „wąskim gardłem” wzrostu gospodarczego. Umysł ludzki ogranicza przecież biologia: każdy z nas ma tylko jeden mózg, którego działania nie umiemy w dodatku w żaden istotny sposób udoskonalać. Ponadto komunikujemy się między sobą, mówiąc i słuchając, tudzież pisząc i czytając – czyli w porównaniu do możliwości komputerów oraz łącz internetowych, jest to komunikacja niezwykle powolna i zawodna. Hardware, na którym uruchamiane są algorytmy sztucznej inteligencji, nie ma takich ograniczeń: można go dowolnie skalować oraz udoskonalać. Z tego względu SI może nie tylko działać o rzędy wielkości szybciej niż człowiek, ale tempo to może też systematycznie rosnąć w czasie. Potencjał ten wskazuje, że gdy tylko stanie się to możliwe, sztuczna inteligencja będzie korzystała ze swojej przewagi i przejmowała wszelkie istotne dla gospodarki procesy produkcyjne. Gdy warstwa przetwarzania i dostarczania informacji w procesach produkcyjnych, za którą odpowiedzialny jest obecnie człowiek, nie będzie już „wąskim gardłem” wzrostu gospodarczego, to co nim będzie? To, co jest komplementarne względem algorytmów SI, czyli to, czego one potrzebują, by móc coraz lepiej działać: moc obliczeniowa komputerów (w anglojęzycznym żargonie: compute) oraz możliwości robotów i innych urządzeń, którymi mogą sterować. „W warunkach zaś pełnej automatyzacji światowy produkt mógłby rosnąć w tempie akumulacji mocy obliczeniowej komputerów, opisywanej sławnym prawem Moore’a. Byłby to wzrost o cały rząd wielkości szybszy, z przeciętnym tempem na poziomie 20–30 proc. rocznie i okresem podwojenia około 2–3 lat.” Scenariusz pełnej automatyzacji, uwzględniającej także automatyzację podejmowania strategicznych decyzji, jest jednak obarczony szeregiem fundamentalnie istotnych zagrożeń, włącznie z ryzykiem zagłady ludzkości.