Credit Manager Magazine 1/2024

TEMAT NUMERU „W opinii Komisji Europejskiej, istniejąca od wielu lat dyrektywa, mimo iż wdrożona do porządku prawnego państw członkowskich, nie przynosi pożądanych efektów. Stąd pomysł na bardziej radykalne działania poprzez wspomniane rozporządzenie.” dla MŚP mechanizmów dochodzenia roszczeń. Ponadto zwrócono uwagę, że prawidłowe stosowanie dyrektywy jest utrudnione przez pewne niejasne pojęcia oraz brak maksymalnego terminu płatności w transakcjach między przedsiębiorstwami (B2B). Aby zaradzić tym niedociągnięciom, Komisja postanowiła dokonać przeglądu tych przepisów i przedstawia dziś nowy wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie opóźnień w płatnościach.” Niewątpliwie, problem zatorów płatniczych jest szczególnie istotny w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw. Brak zapłaty w terminie może, w sytuacji braku alternatywnych źródeł finansowania, prowadzić do zachwiania płynności finansowej, a w skrajnych przypadkach również upadłości takich przedsiębiorców. Przypomnijmy, że na podstawie wspomnianej dyrektywy 2011/7/UE powstały polskie przepisy, tj. ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. W 2022 roku została uchwalona kolejna nowelizacja regulacji „antyzatorowych” w postaci ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych, która upraszcza przepisy oraz zwiększa efektywność już istniejących narzędzi. Wprowadzone lub zmodyfikowane krajowe regulacje dają lepsze możliwości ochrony wierzycieli. Część rozwiązań ma na celu wzmocnienie pozycji wierzycieli z sektora MŚP w transakcjach z dużymi przedsiębiorstwami, ponieważ z dostępnych danych wynika, że negatywne skutki zatorów są szczególnie odczuwalne właśnie dla MŚP. Stan na dzisiaj O tzw. zatorach płatniczych mówi się, gdy przedsiębiorca nie otrzymuje od swojego kontrahenta zapłaty za swoje towary lub usługi w kontraktowym terminie, przez co zostaje pozbawiony należnych mu środków finansowych, a w konsekwencji sam może spowodować zwłokę w zapłacie zobowiązań wobec swoich wierzycieli. Jak czytamy w opracowaniu firmy Intrum „European Payment Report 2023 POLSKA”, „Presja związana z prowadzeniem działalności w obecnych, niełatwych warunkach, wpływa negatywnie na terminy płatności i coraz więcej firm płaci swoim dostawcom później niż powinny.” Autorzy raportu piszą, że opóźnienia w płatnościach to problem, który przenosi się na cały łańcuch dostaw. Jak wskazują, 8 na 10 (82%) ankietowanych przez Intrum w badaniu z Polski twierdzi, że w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy poproszono ich firmy o zaakceptowanie dłuższych terminów płatności niż te, które są dla nich komfortowe. Natomiast około połowa (49%) twierdzi, że oferowane przez nich terminy płatności są w rzeczywistości szkodliwe dla ich działalności. W opinii Komisji Europejskiej, istniejąca od wielu lat dyrektywa, mimo iż wdrożona do porządku prawnego państw członkowskich, nie przynosi pożądanych efektów. Stąd pomysł na bardziej radykalne działania poprzez wspomniane rozporządzenie. W uzasadnieniu do projektu zmian prawnych proponowanych przez Komisję Europejską czytamy: „W szeregu badań i ocen przeprowadzonych przez Komisję [Europejską - przyp. red.] od 2015 r., a także w rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2019 r. oraz w opinii platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości z 2021 r. stwierdzono, że obecne ramy prawne UE dotyczące zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych nie są odpowiednie do rozwiązania tego problemu. W analizach tych zidentyfikowano szereg głównych niedociągnięć w obowiązującej dyrektywie w sprawie opóźnień w płatnościach – w szczególności brak środków zapobiegawczych i skutecznego egzekwowania, a także łatwo dostępnych Do najważniejszych rozwiązań należą: skrócenie terminu zapłaty w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, do 30 dni – bez możliwości wydłużenia (wyjątek stanowi podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, dla którego pozostawia się termin 60-dni), wprowadzenie maksymalnego 60- dniowego terminu zapłaty w transakcjach w których wierzycielem jest MŚP, a dłużnikiem duży przedsiębiorca, wprowadzenie administracyjnych kar pieniężnych nakładanych na przedsiębiorców, którzy nadmiernie opóźniają się w płatnościach i kredytują swoją działalność kosztem kontrahentów, wprowadzenie tzw. ulgi na złe długi w PIT i w CIT, zobowiązanie największych przedsiębiorców do składania sprawozdania o stosowanych terminach zapłaty, podniesienie o 2 punkty procentowe wysokości odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych, wprowadzenie progów wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w zależności od wysokości wynagrodzenia z transakcji handlowej, czyli 40 euro dla kwoty do 5000 zł, 70 euro dla kwoty powyżej 5 000 zł, ale niższej od 50 000 zł, oraz 100 euro dla kwoty 50 000 zł i wyższej, uproszczenie procedury zabezpieczającej, przerzucenie z wierzyciela na dłużnika ciężaru dowodu, że ustalony w umowie termin zapłaty jest rażąco nieuczciwy oraz wprowadzenie możliwości żądania takiego ustalenia w ciągu 3 lat od dnia, w którym nastąpiła lub miała nastąpić zapłata, Ograniczenie opóźnień w transakcjach handlowych B2B to główny cel regulacji prawnych przeciwdziałających zatorom płatniczym. Zatory powodują, że firmy mają kłopoty z płynnością finansową, bieżącym rozwojem oraz inwestycjami. W ramach Unii Europejskiej, od ponad dwunastu lat funkcjonuje dyrektywa 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. Komisja Europejska proponuje zastąpienie obecnej dyrektywy rozporządzeniem. W przeciwieństwie do dyrektywy, rozporządzenie będzie bezpośrednio stosowane i ustanawia te same przepisy w całej UE. To rewolucja, z której chyba nie zdajemy sobie jeszcze sprawy. Jakie zmiany są proponowane? Czy w ramach dobrych intencji nie „wylejemy dziecka z kąpielą”? Unia szykuje bat na zatory płatnicze – dobry kierunek? Robert Dyrcz Redaktor Naczelny, Założyciel i Prezes Zarządu PICM STYCZEŃ / JANUARY 2024 www.creditmanagermagazine.pl 5